Guido delle Colonne, Historia destructionis
Troiae, liber V.
[Incipit liber quintus de fundatione magne Troie
per regem Priamum instaurate.]
Destructa igitur et euersa funditus vrbe Troie,
Laumedonte rege suo nequiter interfecto, tot militibus
et nobilibus ciuibus neci traditis, tot mulieribus et
puellis iugo seruitutis adductis, nobili Exiona, ipsius
regis filia, meretricio more sub Thelamonis libidine
constituta, viri prouidi diligenter aduertant quales
sunt in hoc mundo ceci rerum euentus. Quare necessario
deceat homines a friuolis etiam et leuibus iniuriis
abstinere. Habent enim in se sepius leues iniurie ad
instar ignis, cuius modica scintilla, cecis alimentis
nutrita, sub cinere subito in maximas et adurentes
flamas exalat. Discant etiam reges et principes
alienigenis non obesse qui ad eorum regna se conferunt
non ex maliuoli propositi fomite ut eorum regnorum
scrutentur archana. Nam inuida fatorum series, felicium
inimica, summa in summitate manere diutius semper
negat, et vt status hominum deducat habilius in ruinam,
per insensibiles et cecas insidias potentiores immittit
et inducit ad casum, a friuola et inopinabili materia
causam trahens ne prouisione prehabita per cautele
subsidium ualeant se tueri. Sub hoc igitur inuolucro
fatis ingerentibus, prima Troya destructa, talis
nobilissimi regis Laumedontis infelicissimus finis
fuit. Sed O utinam finis eius fuisset finis et extremus
introitus tante cladis ut ob tam facilis occasionis
causam qualis fuit Laumedontem regem in nudo litore
terre sue Grecis alio nauigantibus repentinum hospitium
denegasse in tanti facinoris tallionem (si facinus dici
potest) mortis dispendium incurrisset, morti etiam
traditis sui regni primatibus, eius transducta filia in
extraneas regiones sub labe meretricie uilitatis ! Sed
illa mundanorum fatorum inuida dispensatrix a leuissimo
radicis fomite zizanie causam trahit. Que dum incipit
latenter obrepere, fit postea maxima mali congeries
succedentis, dum fine succedente nequissimo, per
intemporalia dampna eius extremus exitus concludatur.
Hinc est quod ex premissis malis quanta fuerit
postmodum malorum congeries subsequta nostra tempora
non effugiunt memoriter recensenda, dum durante
captione uiuentis Exione uiuaci memoria illa
nobilissima et mirabilis magna Troya, que post
euersionem predicte Troye prime postea fuit fundata,
funditus postmodum fuisset euersa, tot regibus, tot
principibus, tot milibus hominum bellicosa morte
consumptis. Ad cuius et quorum narrandos euentus suo
ordine sigillatim dirigitur stilus noster.
Laumedon itaque rex quendam habebat filium, nomine
Priamum, ex regina vxore sua sibi susceptum, multe
strenuitatis uirum et multe sapientie consilio
prepollentem. Hic tempore casus patris presens non
extitit apud Troyam, cum longis dierum curriculis iam.
exactis uersus quosdam paternos hostes et proprios in
bellicoso exercitu in remotis partibus prelia
confoueret. Hic eo tempore quo Greci irruerunt in
Troyam quoddam castrum sibi rebelle diuturna obsidione
concluserat, et in ea obsidione, sub spe uictorie moram
trahens, cum vxore sua et filiis circa eius castri
captionem solicita intentione uacabat. Hic habebat in
vxorem quandam nobilissimam mulierem, nomine Heccubam,
ex qua sibi susceperat procreatos quinque filios et
tres filias. De quibus filiis eius primogenitus
uocabatur Hector, inaudite strenuitatis miles, uirtute
maxima bellicosus, cuius gesta uirtutum multa uigent in
longa memoria, longum non sine causa recensura per
euum. Secundus autem filius uocabatur Paris, qui et
ipse dictus erat alio nomine Alexander, omnium iuuenum
speciossimus, doctus pre ceteris in arcus magisterio et
sagittis.Tertius uocabatur Deyfebus, vir strenuus et
multa consiliorum discretione conspicuus. Quartus
uocabatur Helenus, vir scientie multe, nam omnium erat
doctrinis scientiarum liberalium eruditus. Quintus et
ultimus vocabatur Troylus, iuuenis quam plurimum
virtuosus in bello, de cuius strenuitate multa sunt
gesta, que deinceps presens ystoria non obmittit.
Filiarum autem prima vocabatur Creusa. Hec asseritur
Henee fuisse coniugem. Quem Heneam in Venere concepit
Anchises, de quo multa presens narrabit ystoria et de
quo Virgilius post magne Troye casum in suorum opere
Heneydorum multa describit. Secunda uero vocabatur
Cassandra, que, licet uirginea honestate polleret, in
liberalibus artibus plus pollebat, habens notitiam
earundem et scientiam futurorum. Tercia autem et vltima
vocabatur Pollixena, puella mire pulcritudinis et
speciositatis immense. Preterea idem rex Priamus xxx
filios naturales habebat ex diuersis mulieribus sibi
quesitos, equestri dignitate conspicuos et fortissimos
bellatores. Qui sunt hii : Odinal, Anthonius, Exdron,
Deluris, Sinsilenus, Quintilienus, Modenius,
Cassibilans, Dinadaron, Dorascarus, Pytagoras,
Cicinalor, Eliastras, Menelaus, Ysidorus, Carras,
Celidomas, Emargoras, Madian, Sardus, Margariton,
Achilles, Fanuel, Brunus, Mathan, Almadian, Dulces,
Godelaus, Douglas, Cador de Insulis.
Vacante igitur rege Priamo cum consorte sua et eius
omnibus filiis circa bella et castri obsidionem ipsius,
ad eum orribilis illa fama peruenit quod eius pater
Laumedon a Grecis extiterat interfectus, intercepta
Troya et funditus diruta, occisis nobilibus et eius
sorore Exiona in exilio et seruitute deducta. Obstupuit
Priamus in talium relatione rumorum et dolore pro nimio
factus est anxius, et in continuis lacrimis flebilem
uitam trahens querulis vocibus anxiosa lamenta prodit
et cumulat mestuosus; et illico omnem dissoluit
exercitum, belli finem imposuit, obsessi castri castra
deseruit, et gressus festinos accelerat uersus Troyam.
Quam ut vidit funditus sic euersam et in aream
conculcatam, sua et suorum irreparabilia dampna
prospiciens multas produxit lacrimas, continuando per
triduum suos luctus. Sed demum lacrimarum imbribus
fluuialibus excollatis, amaro corde satisfactionis
quasi recepta quiete, post depositos gemitus et
lamenta, longo examinato consilio, placuit Troyam
euersam iterum instaurare. Quam in ea magnitudine et
fortitudine fabricare decreuit quod nullos hostiles
timere posset insultus et in suorum offensionem hostium
uere posset erigi ceruicosa. Hinc est quod quesitis
undique fabris et peritis in hedificandis artibus et
armoreis celaturis, lapidariis, et doctissimis
architectis omnis generis, marmora natiuis diuersimode
insignita coloribus mirabiliter coegit instruere. Et
sic amotis ruderibus et ruinosis locis purgatis in
quibus consedit prima Troya, mirabilis longitudinis et
latitudinis sub dei Neptuni nomine ciuitatem erexit
quam eodem nomine Troyam uidelicet censuit
appellari.
Fuit autem huius secunde Troye ambitus longitudinis
trium dierum et latitudinis coequalis.Nec ante
fundationem eius aut postea nunquam legitur condita
ciuitas tante magnitudinis, tante pulcritudinis, aut
similis speciei. Fuerunt etenim fundamenta eius in
terre gremio constituta, multum profunda facta scissura
et latitudine spatiosa. A terre igitur superficie usque
ad summum eius superhedificata sunt menia in mirabili
compositione murorum circumquaque cubitorum altitudine
ducentorum, quorum superficies erat marmoreis
incrustata lapidibus in uariorum diuersitate colorum ut
intuentium aspectibus blandirentur. In murorum itaque
ipsorum circumgiratione corone non multum vna turris
distabat ab alia que supra muros eosdem excrescenti
altitudine imminebant. Introitus autem et exitus
ciuitatis ipsius fuit in sex ianuis institutus, quarum
una Dardanides, secunda Tymbrea, tercia Helias, quarta
Scea, quinta Troyana, et sexta Anthenorides vocabantur.
Quelibet portarum ipsarum bellicosis fuerat firmata
turribus per latera et in celaturis marmorearum
imaginum circumquaque decora. Quarum quelibet amicis
intrare uolentibus placidos permittebat ingressus et
superbe resistentie quibuslibet inimicis duros et
fortes minabatur accessus. Erant etiam ipsi muri ex
exteriori parte per ambitus circumquaque obscuris
hyatibus profundo uallo firmati, cuius ualli distantia
inter se et muros eosdem longa planicies
extendebat.
Infra uero ciuitatem eandem instructa fuerunt infinita
palatia et in ea infinite domus ciuium formosis
hedificiis fabricate, que ciuitatem eandem ornabant in
multarum latitudine platearum. Pro certo enim asserunt
nullam domum, nullum hospicium in ciuitate Troye fuisse
constructum cuius illud quod minoris depressionis
extiterat supra terram saltem erectum in ix cubitorum
altitudine non fuisset, totum etiam marmoreis firmatum
lapidibus in mirificis ymaginum ferarum et hominum
celaturis. Erant et eius platee longo et recto distense
dyametro, in quarum medio disco(o)pertus aer
uegetabilis aurore dulces et uarios refundebat
afllatus. In ipsarum uero lateribus platearum
innumerabilibus super columpnis marmoreis arcubus
circumuolutis erectis, sub ipsorum hedificiis eleuatis,
liber et cotidianus gradientibus patebat incessus ut
nec a uentorum rabie nec ab ymbrium rore celesti
uexarentur inuitis aspersionibus gradientes. Per
plateas enim ipsas mechanicarum artium locate fuerunt
stationes, in quibus earum operarii, per certa loca
distincti, cotidianis operibus et uenalibus artificiis
insudabant. Hic enim architecti manebant, hic pictores,
hic statuarii, hic marmorarii, hicle(c)ticarii manebant
; hic canicularii, hic quadrigarii, hic lig(n)arii, hic
mularii, hic deauratores albini, qui statuas et
ymagines in auro pingebant, hic argentarii, hic
dyatretarii, qui calicesconficiebant ex uitro, hic
er[r]arii, hic fusores, qui campanas ex metallo
fundebant, hic signarii, qui sigilla formabant, hic
fabricarii, qui camiscias suebant et bracas, hic
fusarii, qui ferreo inferro fusos extenuant muliebres,
hic perticarii, hic libratores, hic figuli,hic
aurifices, hic plumbarii, hic specularii, hic
pelliparii, hic fulones, hic carpentarii, hic tignarii,
qui uehicula scilicet rotis uolubilibus sociabant, hic
dealbatores armorum, hic balthearii, seupantalarge qui
opus deaurati eris in frenis apponunt, hic
classicularii, hic fabricenses, hic gineciarii, qui
textores appellantur, hic geometre, qui iugera
rusticarum terrarum numero diuidebant, hic baphi, qui
pannos lineos et laneos in multo colore tingebant, hic
pistores, hic tabernarii, hic cerarii, hic arilatores,
quos mercatores uulgariter appellamus, hic argiroprate,
id est distractores argenti, hic et alii plures qui
venales artes mechanicas exercebant.
Per medium autem ciuitatis ipsius quidam fluuius,
Xantus nomine, decurrebat, qui, diuidendo ciuitatem
ipsam in geminas partes equales, perhenni cursu
habitantibus in ciuitate ipsa multa commoda
conferrebat. Nam constructis iuxta ripam ipsius
innumerabilibus molendinis, molendina ipsa ad vitam
habitantium frumenta concussa in farine puluerem
cotidianis usibus conuertebant. Hic etiam fluuius per
meatus artificiose compositos et subterraneas
catharactas per latentes ductus aquarum necessaria
fecunditate decurrens ciuitatem ipsam ordinatis
incursionibus mundabat, per quarum lauacrum congeste
immunditie purgabantur. Ad huius itaque fluminis instar
ordinatus extitit Tyber Rome, qui, per medium Rome
erumpens, per Troyanum Heneam ad similitudinem Troye
factam vrbem Rome geminas distincxit in partes.
In hanc igitur vrbem Troye totius adiacentis regni
gentes per vrbes alias et loca dispersas colligi
Priamus et inhabitare decreuit. Quarum multitudine
facta est nimium populosa, multis decorata nobilibus et
undique tota plena in multorum incolatu uariorum. Huius
autem ciuitatis diuersorum ludorum diuersa genera,
diuersis in ea adinuentionibus statuerunt. In ipsa
primo adinuenta fuerunt scac(c)orum solatia curiosa,
ibi ludi subito irascibiles alearum, hic repentina
dampna et lucra momentanea taxillorum. Ibi tragedie et
comedie dicuntur primitus institute, quamuis quidam
asserant in insula Sicilie inuentam fuisse primitus
comediam. Ibi inuenti leguntur ludi circenses et
maiuma, que primo uidelicet ueris tempore, arboribus in
multa fronde uirentibus et fioribus in prima
pubescentibus iuuentute, fieri primo mensis Maii
consueuit. Ibi multorum aliorum ludorum genera
adinuenta fuerunt, que consueuerant hominum animos
demulcere et humanis aspectibus solatia delectationis
inger[r]ere ad exillarandas intuentium
uoluntates.
Sed et rex Priamus pro sue habitationis hospitio et
proprie receptaculo mansionis in eminentiori loco urbis
ipsius cuiusdam natiue rupis excelse magnum et famosum
Ylion formare constituit, quod magnum eius palatium
appellatur. Et magne magistra firmitatis hac in rupe
natiua uiolenter abscissa firmatum extitit inclitum
Ylion, ab ymo usque ad summum sperica forma conclusum,
cuius altitudo summitatem quingentorum passuum
attingebat preter cacumina turrium in circuitu suo non
multa distantia uicinarum, que in multo magis eandem
altitudinem excedebant. Quarum turrium summitates pre
altitudine nimia nubium continuis infusionibus
tegebantur, et ex quarum summitate tam ardua vniuersa
totius prouincie adiacentia loca et remotos etiam situs
commode poterant intueri.
Huius Ylion murorum superficies que se intuentium
presentabat aspectibus non ex lactee calcis nitida
forte dealbatura uiuebat, cum tota esset lapidibus
incrustata marmoreis, in multorum uarietate distincta
colorum et in diuersarum ymaginum celaturis, que
intuentium aspectibus alludebant. Sic et eius fenestras
non insignierat opus forte marmoreum, cum maior pars
earum extructa fuisset ex quadris fulgentium
cristallorum. Sic fenestrarum ipsarum columpne, sic
capitella et bases earum. Ex interiori uero parte
predicti palatii, inter alia hedificia concamerata
mirifice, rex Priamus quandam salam instituit prolixe
longitudinis et latitudinis consonantis, cuius
extrinseca superficies erat tabulis uestita marmoreis,
et ex lignis cedrinis et ebani eius tabulata testudo,
cuius pauimentum musaici operis diversificata materia
diuersos distin[c]xerat in colores. In huius sale
capite regium erat solium institutum, vbi mensa regia
longa proceritate distensa locata extiterat, tota
composita eboris et ebani subtilibus ex iuncturis. Sic
et ab utroque latere mensarum ordo distensus comodas
dabat discumbentibus sessiones. In alio uero capite
sale ipsius mirabilis operis gemmis auroque contexti
erat quoddam hedificatum altare in nomine summi Iouis,
ad quod per xx gradus musaici operis institutione
coruscos infatigabilis dabatur ascensus. In huius
altaris igitur sumitate radiabat apposita ymago quedam
aurea dei Iouis in longitudine xv cubitorum, tota ex
auro electo composita, in maximi extimatione ualoris,
quam uariarum gemmarum uenustabat impressio, et eius
nobilitabant aurei substantiam hinc inde appositi in
diuersis operibus vniones. Huius dei Iouis erat Priami
regis summa et inconcussa fiducia, dum putaret per hanc
longa felicitate uigere regni sui solium et potentiam
sui sceptri per infinitam per-petuitatem temporis
perdurare.
Postquam uero rex Priamus secundum sui animi
destinationem Troyanam vrbem proposito fine perfecit,
perceptibili corde metitus est vniuersa, et animo
diligenti considerans ciuitatem a se conditam tanta
uigere fortitudine in potentia firmitatis, tanto se
potenti populo circumfultum, tanta pollere multitudine
strenuorum, tantis habundare diuitiis, fluctuantem
animum ad graues iniurias sibi dudum illatas a Grecis
dura cogitatione retorsit, et factus quietis impatiens
in eadem ciuitate suam solempnem curiam curiosus
celebrari mandauit. Quare conuenientibus in curia ipsa
suis ciuibus vniuersis et eius filiis omnibus preter
Hectorem, qui tunc in Panonie partibus, Troyano sceptro
subiecte, de mandato patris agebat, necnon et aliis
sibi coniunctis, idem rex, regio decorus sedens in
solio, vniuersam plebem ab eius ore pendentem, facto
silentio, taliter alloquutus est dicens :
« O viri fideles et dilecti michi,
iniuriarum mearum ex ipsius mali participatione
consortes, reuera nostis et facto qualiter tam friuola
tam inepta precedente rationis causa instigati Greci
superbia ceruicosa in patriam nostram irruerint et
michi meos et vobis uestros in tanta crudelitatis
seuicia interemerint genitores, sororem meam Exionam,
ex tam nobili stirpe progenitam, sub tante ignominie
nube traductam et more meretricio deturpatam sub uili
iugo detinent seruitutis, sorores vestras, filias, et
vxores laribus paternis abstractas, uilibus ministeriis
sibi seruire sub seruitute compellunt, quondam vrbem
nostram Troye, pacifice possessam a progenitoribus
dudum meis, ab eis nequiter interceptam, dederunt
exterminiis et ruinis, domos uestras et maiorum
uestrorum hospitia funditus euertentes maiorum meorum
thesaurizatas diuitias exposuerunt prede, et facultates
uestras et bona in spolia diuiserunt. Esset igitur
iuris ratio ut, fauentibus diis (qui superbis
consueuerunt resistere), de communi assensu omnium
uestrum communis exigeretur ultio de tot malis. Scitis
enim habere nos ciuitatem magnam et tutam et in multa
defensione firmatam. Scitis nos multa virorum
pugnantium animositate suffultos. Scitis nos multum
potentes in milicie, multis armis uberes bellicosis,
multis nos habundare diuitiis et multarum rerum
uescibilium opulentos, multa nobis competere potentum
auxilia, et multa nobis iminere suffragia coniunctorum.
Tempus itaque sic nobis esse uidetur acceptum ut contra
hostes et offensores nostros manus et arma uertamus in
ultionem nostram, et eorum excidium uiriliter
anhelemus. Sed quia bellorum euentus est semper
ambiguus et dubia sunt fata pugnantium, a preliorum
temperare conflictibus esse tutius uideretur, nisi tam
grauis iniuria, tam ignominiosa iactura dedecoris meum
animum perurgeret. An abstinere ualeo rationabiliter a
dolore cordis eximio, sciens sororem meam Exionam,
deiectam exilio, ab extraneo detineri non in federis
unione iugalis sed in turpis adulterii continua
pollutione uexari ? Placeat igitur saltem, in istis
aggressionum nostrarum initiis, monitis et suasionibus
requirere Grecos ipsos ut, si mihi restituere uelint
sororem meam Exionam, nulla eis a nobis querela
dirigetur in posterum set sub silentio de cetero
compellemur inuiti dissimulare factas nobis iniurias vt
a quietis nostre securitate perpetua fatorum inuida
series repellatur ». Et contentus uerbis
hiis rex Priamus suo colloquio finem fecit.
Astantes igitur vniuersi discretum regis consilium
uniuersaliter simul probant. Quare Priamus, suorum
fidelium approbatione percepta, pro ipsius exequtione
negocii Anthenorem, hominem multe discretionis,
industrium, et legalibus institutionibus eruditum suum
elegit in nuntium et legatum. Quem ipse rex precibus
solicitat et mandatis ut ad sumendum huius legationis
onus et exercicium tante rei se uoluntarium offerat et
in eius executione deuotum. Anthenor igitur deuotum se
mandatis regis exhibuit et ad exequen-dum predicta
deuotius nullas moras obiecit. Parata igitur classe et
singulis ad causas facientibus nauigandi, Anthenor
classem solicitus statim intrat et, sibilante malo pro
uelis extensis in uentorum afla[c]tibus secundorum,
tamdiu per spacia dierum et noctium nauigat quod apud
Menusium, quandam videlicet ciuitatem de partibus
Thesalie, sospes applicuit, vbi rex Pelleus moram
casualiter protrahebat. Quo a rege Peleo in honoris
uultu primo recepto, causam sui aduentus rex Pelleus
sciscitatur ab illo. Cui Anthenor per hec uerba
respondit : « A rege Priamo sum missus ad
uos. Hec enim rex Priamus per me nuncium mandat vobis.
Graues quidem et inmerenter sibi a uobis illatas
iniurias non putat a uestre memorie recordiis
excidisse, cum absque grauis offensionis causa sui
genitoris irruissetis in regnum, quem neci nequiter
tradidistis, euertendo funditus terram suam, et
peremptis eius ciuibus, miseros quos fata uiuere
uoluerunt in seruitutem et exilium deduxistis. Amplius
sororem eius Exionam, puellam regiam (utinam matrimonio
collocatam!), turpiter asportastis. Nam meretricio more
pollutam turpiter contractat eandem detentor ipsius.
Cum igitur sitis multe discretionis rex, vos idem rex
Priamus rogat et monet, ut exinde cesset belli rabies
et futura scandala non resultent, que detestabilia esse
debent apud bonos et graues, operam, si placet,
uellitis impendere ut saltem sibi soror sua restitui
mandaretur, omnibus aliis dampnis et iniuriis quietatis
ab ipso ». Que omnia postquam audiuit rex
Pelleus, subito excanduit in furorem, et impetui non
obtemperans ire sue ampullosis uerbis insultauit in
Priamum, facilitatemi ei exprobrans sensus sui, et
minacibus iniuriis Anthenori recessum indixit, asserens
quod si etiam per momentum moram in sua terra
protraheret, hunc faceret nequiter neci tradi.
Quod Anthenor audiens a rege Pelleo, licentia non
petita, festinus classem intrauit et recedens a portu
alto pel[1]ago se committit. Qui nauigans ignota per
maria competentibus diebus et noctibus peruenit
incolumis Saleminam. In ciuitate igitur Salemine tunc
rex Thelamon presens erat, ad quem, a classe
descendens, Anthenor se contulit loquturum. Quem ut
uidit rex Thelamon uultu quodammodo non recepit amico,
cum obtentu Exione aduersus omnes Troyanos continuum
odium enutriret. Tandem aduentus sui ab Anthenore
causam querit. Cui Anthenor, regis Priami asserens se
legatum, legationis sue seriem sibi explicat in hec
uerba : « Rex Priamus, Troyani regni
dominus, nobilitatem vestram requirit affectuose vt
sororem suam Exionam, quam in aula uestra indecenti
tractatis obsequio, restituatis eidem, cum non multum
uestram cedat ad gloriam regis filiam et sororem
inhonesto contractare consortio, que fuit a pari nobili
uel etiam a maiori relatione debita ueneranda. Nec
tamen de hiis que a uobis erga eum detestabili modo
sunt gesta multo dolore uexabitur, si restituendam eam
sibi benignitas vestra prouiderit, quam adhuc rex
Priamus poterit decenti forte matrimonio
collocare ». Finitis igitur ab Anthenore
uerbis ipsis et a Thelamone grauiter intellectis,
grauem et subitam Thelamon exhalauit in iram et
risibili uulto uerba profundens sic intulit per
responsionis obiectum : « Amice, quicumque
sis, de tui leuitate regis admiratione multa commoueor,
cum nec ipse michi nec ego sibi alicuius amicicie
noticia sim coniunctus, et ideo eius exaudire precamina
non michi cedit ad uotum. Nouit enim ipse rex tuus me
in ultionem cuiusdam facinoris cum quibusdam aliis
Grecie nobilibus aduersus Laumedontem regem, eiusdem
criminis patratorem, cum exercitu contulisse, et in mei
cruoris effusione non modica bellicis armis Troyanam
vrbem primum intrasse, propter quod, ex militie tocius
assensu, in mee uictorie premium michi tradita fuit
Exiona ad faciendum de ea mee arbitrium voluntatis.
Quod non leue munus michi datum arbitror extitisse, cum
et nimia speciositate sit ipsa decora, multis insignita
doctrinis, et laudabilium morum compositione uenusta.
Non est ergo michi tam leue rem tam reddere preciosam
et in tanto mee vite discrimine quesitam. Dic ergo regi
tuo Exionam obtinere non posse nisi per acumen gladii
trucidantis et teipsum reputo fatuum ualde factum
quando de tali legatione pondus assumere uoluisti, cum
scire deberes manifesto discrimini te proinde subicere
et in eorum potentia qui te et tui similes prosequuntur
stimulis hodiosis. Recede igitur ab hac terra festinus.
Quod nisi instanter feceris, scias te sine dubio mortis
periculum incursurum ».
Quod Anthenor audiens illico festinauit ad nauim et
intrans in ipsam statim uentorum ductibus se commisit
et ipso nauigante feliciter peruenit Achayam, ubi reges
Castor et Pollux, de quibus supra dictum est, moram
insimul protrahebant. Ad hos Anthenor, de naui
descendens, accessit, et, eis exposita sue legationis
forma sibi date per Priamum de sue restititione sororis
et illatis ab ipsis iniuriis sine causa, de suorum
morte parentum, sue vrbis excidio, et de rerum
depopulatione suarum, ad predicta exposita per
Anthenorem sic Castor irato sermone respondit:
« Amice, quisquis es, nec credimus nec
putamus Priamum offendisse indebite, cum Laumedon rex,
eius genitor, causam prestiterit mali sui, qui tamquam
incautus inconsulte prorumpens offensam primus
intulerit in quosdam terre nostre maiores. Eius igitur
odium magis appetimus quam querere pacem ipsius, cum
tam per premissa quam sequentia premissorum aduersus
ipsum et suos hostilitatis spiritum assumpserimus. Nec
te multum, credo, dilexit qui te fuit ad huius
legationis tractatum ortatus, cum et tu vitam tuam tibi
parum caram esse monstraueris qui ob talem rem fines
nostros presumpseris attigisse. Nulla igitur mora te
teneat in hac terra, quia nisi discesseris festinanter,
tue uite discrimen te senties
subiturum ».
Anthenor autem hiis uerbis auditis illicentiatus
recessit ab ipsis, ad nauim accellerat, et anchoris
subductis a mari statim cum Anthenore uelificat ipsa
nauis et recte nauigans uersus Pilon, ibi sanus
applicuit, vbi dux Nestor in multorum suorum comitiua
nobilium morabatur. Ad quem Anthenor, de naui
descendens, se contulit et ei, legatum se asserens
regis Priami, legationis sue formam, prout ante Castori
et Polluci, per omnia explicuit. Nestor autem, ut uerba
percepit Anthenoris, in iram totus exardens, factus ob
furoris rabiem discolor, Anthenorem rigido uultu
respicit ab obliquo et ei talia uerba dictans impetuose
respondit : « Serue nequam, unde te tanta
deducere presumpsit audacia ut talium prolatione
sermonum inficere presumpseris aures meas ? Nisi me mea
profecto frenaret nobilitas, mandarem a tuis faucibus
linguam euelli, que tales prodiit in sermones et in
dedecus regis tui, te tracto per terram ab equis
membratim disiungi facerem membra tua. Discedas igitur
a meo conspectu celeriter, quod si statim non feceris,
que dixi tibi reuera tibi succedent ».
At Anthenor talium stupefactus horrore sermonum,
dubitans tiranidem Nestoris et immanitatem ipsius,
illico recedens ab ipso, suam peruenit ad nauim et
incontinenti uelis extensis litora deserit piratarum.
Et eo alta maria scindente pro reditu, odiosa cuiusdam
rabies tempestatis obduxit aerem tenebrosa caligine, et
contrariis ventis aflantibus funduntur ymbres in
tonitruorum rugitu mirabili et corruscationum
fulgoribus odiosis. Concitati fluctus a ventis excelsos
tolluntur in montes. Nunc pup(p)is abstracta maris
hyatibus periculosa petit yma profundi, nunc vndarum
inflationibus eleuata per fluctus montuosa petit
cacumina procellarum. Instat ergo euidens nauigantibus
in ipsa uite discrimen et pro liberatione periculi
effunduntur uaria diis uota. Sic ergo nauis illa per
triduum patentibus subiecta periculis, quarto die
cessauit tempestatis angustia et uentorum furor
destitit mitigatus. Placantur maria, quiescunt fluctus,
et nauigantes ipsi a mortis laqueis iam erepti spiritum
confortationis assumunt, sic quod nauigantibus ipsis
recto dyametro subsequenter ad oras Troyani portus
adueniunt. Et eis descendentibus in terram optatam
passu celeri ante omnia se conferunt ad tempia deorum,
ubi eorum uota supplices diis soluunt, sic quod
Anthenor, post uictimas diis oblatas et post sacrificia
de more libata, ad magnam Priami regis regiam in
comitiua multorum de suo redditu ualde letantium
incolumis et sospes accessit.
Consedente igitur rege Priamo cum suorum comitiua
maiorum, Priamus astantibus etiam quam pluribus aliis
et eius filiis antedictis, Anthenor refert et recitat
quicquid sibi in Grecia successerat seriatim. Narrat
enim graue sibi responsum factum a Pelleo, minaces
iniurias a Thelamone sibi datas, Castoris et Polucis
obprobriosa responsa, duros et asperos a Nestore sibi
timores incussos. Que omnia postquam audiuit rex
Priamus, turbatus est ualde et dolore torquetur
inmodice, senciens legatum suum in Grecia sic
obprobriose receptum, et de recuperatione sororis sue
factus est quodammodo desperatus.
|