Ce poème évoque les événements de la vie de Pâris qui précèdent et expliquent la guerre de Troie. Il fonctionne suivant un système de paronomases et de questions/réponses assez artificiel, et doit être compris comme un modèle de progression rhétorique, bien plus que comme un chef d'oeuvre de l'art poétique...
| Quis partus Troie, cuius ruit illa ruina, quomodo, quoue dolo, me recreare iuuat. Troia parit Paridem, Paridis ruit illa ruina, Scipridis ingenio, Palladiique dolo. Quid regina ? parit ; quid rex ? iubet adnichilari partum ; quid famulus ? fronde recondit eum. Non parit ut pereat : hic cassum precipit : ut stet illa preces uitat, ne pietate uacet. Celat, suadet, ait, defensum, fata, ruinam, seruus regis, rex prolis, Apollo uiri. Quid pastor Priami? nemus intrat, sumit opertum, sumptum seruat, alit, uestit, adornat, amat. Excrescens sumit calamum, minatque capellas cantu pastoris ; gramine pascit oues. Bos adiit taurum, iuuenis certamen eorum : uinci uidit eam, uincere uidit eum. Bos tauro, propria peregrino, reproba seuo uincitur : effugit hanc ille, coronat eum. Agmen pastorum, uox plebis, opus iuuenile hoc ait : « Ecce stupor ! ecce quid ? ecce Paris ! » Quos Paris hinc solito comitatur ? inter habetur regales comites regius ille comes. Et regis reputatur, et est, et habetur eorum frater, et est, et eum rex ait eius, et est. Gaudet propter eum, gaudet regina stupescens propter eum, gaudet regia propter eum. Vestit eum, coadoptat eum, conseruat eum, sed ille nepos, ille latro latebat eum. Nescit enim iam festa coli, iam poma iaci, iam concertare deas, iam quod it inter eas. Nescit enim quod amet illam, quod remige sulcet, quod furetur eam, quod societur ei. Iam festum colitur, iam pomum proicitur, iam concertare parant, iam Paris inter eas. Iam succensus amat Helenam, iam remige sulcat, iam furatur eam, iam sociatur ei. Quis iecit pomum ? Discordia. cur ? qui derat. quid fuit in pomo ? « Me magis apta ferat ». Que sunt que certant ? Pallas, Iuno, Venus. unde ? de se. quis iudex extitit inde ? Paris. Quid spondet Pallas ? quid Iuno ? quid Venus ? omen Pallas, uim Iuno, consociamque Venus. Non uis, non omen Paridi placet, immo puella : non hec, non illa pulchrior, immo Venus. Quid Paris ? et cui sit hoc dandum ? que magis apta isti. cui ? ueneri. que magis apta ? Venus. Quam succensus amat ? Helenam. quis ei dedit illam ? illa. quid in causa ? iudicialis amor. Quid facit ille ? ratem parat, intrat, remige sulcat. quam furatur ? eam. cui sociatur ? ei. |
Texte latin publié in A thirteen-century Anthology of Rhetorical poems, par Bruce Harbert, Toronto medieval latin texts (1975) (1847)